شکوه غیرت

جوان بود، جواني خوش‌فكر. از پدر، مجلسي اول، به ارث برده بود. پاي منبرها، درحالي‌كه چشمانشان برق مي‌زد، سر تا پايش را نگاه مي‌كردند. انگار مجلسي پدر بود، با همان ابهت و همان غيرت.
صد سال بود كه شيعه در ايران رسميت پيدا كرده بود، اما محمدباقر، هرچه مي‌ديد و مي‌شنيد، اختلاف بود، اختلاف بين شيعه و سني در اصول و فروع احكام.
حقيقتي را گمشده مي‌ديد؛ حقيقت علي (عليه‌السلام) را.
دلش پر بود از عشق علي (عليه‌السلام). مي‌خواست به همه بفهماند كه علي (عليه‌السلام) كيست؟ مي‌خواست حقيقت مذهب شيعه را روشن كند. مي‌خواست محبت علي (عليه‌السلام) را در دل‌ها بكارد. فكر مي‌كرد و مدد مي‌گرفت:

- ياعلي! يا حيدركرار! يا اميرالمؤمنين … هرچه بيشتر فكر مي‌كرد، عشق كاري بزرگ، بيشتر در دلش ريشه مي‌كرد.

 
… عزمش را جزم كرد و شروع كرد به نوشتن … نامش را گذاشت«حق‌اليقين». خيلي زود، كتابش همه جا منتشر شد و تا شامات هم رسيد. بعد از مدتي، خبر رسيد كه 70 هزار سني، با خواندن آن كتاب، شيعه شدند.

https://majlesi.net

در کتاب مفاتیح الجنان برای روز شریف مباهله(بیست و چهارم ذی الحجه) توصیه به اعمال زیر شده است:

اول: غسل

دوّم: روزه

سوّم: دو رکعت نماز و آن مثل روز عید غدیر است در وقت و کیفیّت و ثواب و آیة الکرسى که در نماز مباهله است تا هُمْ فیها خالِدُونَ است.

چهارم: خواندن دعاى مباهله که شبیه به دعاى سحرهاى ماه رمضان است. 

هارون الرشید از امام موسی کاظم علیه السلام سوال کرد :  «چرا شما خود را ذریه رسول خدا می دانید و حال آنکه ذریه از سوی پسر است نه از سوی دختر؟»
امام علیه السلام فرمودند: مرا از پاسخ به این پرسش معاف دار.
هارون گفت: نه باید پاسخ بفرمایید و از قرآن دلیل بیاورید.
امام فرمودند: «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَيْنا وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسي‏ وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ وَ زَكَرِيَّا وَ يحَيىَ‏ وَ عِيسىَ‏ وَ إِلْيَاسَ كلُ‏ٌّ مِّنَ الصَّالِحِينَ».
اکنون می پرسم عیسی که در این آیه ذریه ابراهیم به شمار آمده، آیا از سوی پدر به او منصوب است یا از سوی مادر؟

هارون گفت: به نص قرآن، عیسی پدر نداشته است.
امام فرمودند: پس از سوی مادر ذریه نامیده شده است. ما نیز از سوی مادرمان فاطمه سلام الله علیها ذریه پیامبر محسوب می شویم.
آیا آیه دیگری بخوانم؟
هارون گفت بخوانید.

امام فرمودند:

 آیه مباهله را می خوانم: «فَمَنْ حَاجَّکَ فيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَي الْکاذِبينَ»
هیچ کس ادعا نکرده است که پیامبر در مباهله با نصارای نجران جز علی و فاطمه و حسن و حسین کس دیگری را برای مباهله با خود برده باشد. پس مصداق ابنائنا (پسرانمان را) در آیه مزبور حسن و حسین علیهما السلام هستند، با اینکه آنها از سوی مادر به پیامبر منسوب اند و فرزندان دختر آن گرامی اند.

روزى خلیفه عباسی، مأمون به امام رضا(ع) بیان می کند: بزرگ‌ترین فضیلت امیرمؤمنان على(ع) در قرآن کدام است؟امام رضا(ع) جواب داد: فضیلتى که آیه مباهله بر آن حکایت دارد، خداوند متعال مى فرماید:

فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ وَنِساءَنا وَنِساءَکُمْ وَأَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَى الْکاذِبینَ.

در پى نزول این آیه رسول خدا(ص)، حسن، حسین، فاطمه و امیرالمؤمنین(ع) را فراخواند، آن‌ها به حکم خداوند متعال در جایگاه فرزندان، زنان و نفس ایشان قرار داشتند.

مشخص است که هیچ یک از بندگان خداى سبحان برتر و شریف‌تر از رسول خدا(ص) نیست، از همین رو کسى که به حکم خداوند، نفس رسول خدا(ص) است، احدى از او برتر نباشد.

بنابراین؛ آيه مباهله  اقدام عملى پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم  در معرّفى امام على عليه السلام به عنوان «نفس» خود است، و به روشنى نشان مى دهد كه پس از پيامبر هيچ يك از صحابه، مانند على عليه السلام شايستگى خلافت بلافصل ايشان را ندارد.

​
از اين رو، امام رضا عليه السلام در جواب مأمون كه پرسيد: دليل بر خلافت جدّتان [على بن ابى طالب] چيست؟

 امام رضا می‌فرماید: کلمه «أَنْفُسَنَا» مهمترین آیه در شأن امیرالمؤمنین(ع) است.

​

یکی ازسؤالات و شبهات مطرح شده درباره آیه مباهله و روایات مربوط به آن، این است که می‌گویند: 

امام حسن و حسین(ع) هنگام نزول آیه مباهله، غیر بالغ و غیرمستحق برای ثواب بوده‌اند و اگر آن دو غیرمستحق برای ثواب باشند، افضل الصحابه (برترین اصحاب) به حساب نمی‌آیند.»

در پاسخ این شبهه باید بگوییم:

1-  اینکه امام حسن و امام حسین(ع) هنگام نزول آیه مباهله سن کمتری داشتند، نباید فراموش کرد که انتخاب آن دو برای مباهله بر اساس روایات متعدد و صحیح شیعه و سنی توسط پیامبر اکرم(ص) انجام گرفته است و اگر اشخاص دیگری برتر و افضل از آن‌ها وجود داشتند، حتماً پیامبر اسلام(ص) به جای آن دو، همان افراد را همراه خود به مباهله می‌آوردند.

 بنابراین، صرف آوردن این دو برای مباهله، به‌طور روشن بر برتری و افضل بودن آن‌ها دلالت دارد و کم بودن سن آن‌ها در این باره مشکلی ایجاد نمی‌کند. البته برتری آن‌ها پس از پیامبر اسلام(ص) و علی بن ابی‌طالب(ع) است.

2- نباید فراموش کرد که برتری و افضلیت، همواره با رسیدن فرد به مرتبه بلوغ و ازدیاد سن نیست و گاه اشخاص مقدسی در سن بسیار کم به مقامات بزرگ الهی رسیده‌اند که با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم، دو مورد از آن‌ها را ذکر می‌کنیم:

الف. حضرت یحیی(ع)

«یا یحیی خذ الکتاب بقوه و ءاتیناه الحکم صبیاً؛ ای یحیی! کتاب [الهی] را با قوّت بگیر [و به آن عمل کن] و ما [حکمت و پیامبری را] در سن کودکی به وی دادیم.»

بر اساس بیان نصر بن محمد سمرقندی و مفسر معروف، فخر رازی ، منظور از «حکم» در این آیه شریفه، پیامبری، اندیشه و خیروبرکت است. همچنین مرحوم شیخ طبرسی در ذیل همین آیه، روایتی نقل می‌کند که بر اساس آن، حضرت یحیی(ع) در سه‌سالگی به مقام پیامبری رسیده است.

ب. حضرت عیسی مسیح(ع)

«قال انی عبدالله ءاتانی الکتاب و جعلنی نبياً؛ -[عیسی مسیح در گهواره به سخن آمد و چنین] گفت: همانا من بنده خدا هستم و خداوند به من کتاب [انجیل] داده و مرا پیامبر قرار داده است.»

شیخ کلینی در کتاب الکافی از امام باقر(ع) نقل می‌کند که آن حضرت(ع) فرمود: «کان یومئذ نبیاً حجه الله غیر مرسل…؛ حضرت عیسی(ع) در آن هنگام یک پیامبر الهی غیر مرسل(و) حجت الهی بود.» آن حضرت(ع) در ادامه می‌فرماید: «فلما بلغ عیسی(ع) سبع سنین تکلم بالنبوه و الرساله حین اوحی الله تعالی الیه…؛ وقتی حضرت عیسی(ع) به هفت‌سالگی رسید، بر اساس وحی الهی نازل شده بر او، از نبوت و رسالت خود خبر داد… .»

همان‌گونه که از آیات و روایات مذکور به دست می‌آید، رسیدن به یک مقام و فضیلت الهی و به‌ویژه مقام نبوت و رسالت، حتماً مبتنی بر رسیدن آن شخص به حد تکلیف و بلوغ نیست. بنابراین برتری و افضلیت امام حسن(ع) در سن کودکی، امری عادی به حساب می‌آید؛ چون این مسئله کمتر از مقام نبوت و رسالت است که حتی در سن سه و هفت‌سالگی و حتی در گهواره، به برخی از پیامبران الهی داده شده است. آنچه در این مورد ضرورت دارد، معرفت، عقل و طاعت الهی و اقرار به رسالت و نبوت پیامبر اسلام(ص) است که این ویژگی‌ها نیز بدون شک در امام حسن و امام حسین(ع) وجود داشته است.